الهه غریب زاده پژوهشگر و فعال حوزۀ فرهنگی و اجتماعی در مورد سرمایه های ماندگار یادداشتی ارسال کرد.

به گزارش دیارجنوب متن این یادداشت بشرح زیر است:

بازﻧﺸﺴﺘگی و ﺳﺎﻟﻤﻨﺪی اﻏﻠﺐ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻄـی ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺗﻘﺎرن زﻣﺎنی ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭘﺪﻳﺪ می آﻳﻨﺪ. به عقیدۀ من به کار بردن واژۀ سالمند یا سالخورده به گونه ای بازتابی منفی را در ذهن مخاطب تداعی می کند؛ بی شک استفاده از اصطلاحات پیران طلایی(افراد ماهر و استاد کاران تجربی) و سرمایه های ماندگار(برای بازنشستگان دولتی به ویژه در حوزۀ تعلیم و تربیت)، علاوه بر حفظ شأن و منزلت ایشان، موجب کاستن از آزردگی های ناشی از عدم حمایت های اجتماعی فرد می گردد. بازنشستگی شروع فصلی نو از زندگی و به دور از دغدغه های میانسالی است. با نگاهی کلی به زندگی بازنشستگان اعم از فرهنگی، اجتماعی یا سیاسی، درمی یابیم که همۀ این پیشکسوتان برای نسل کنونی، مرجع اندیشه و الگوپذیری و به مثابۀ گنج معنوی می باشند. با علم به این واقعیت که بسیاری از آن ها در مقایسه با جوانان، از اطلاعات نوینی برخوردار نیستند، اما بر این باوریم که دانش سنتی و مهارت های خاص ایشان نه تنها به مرحلۀ رکود نرسیده بلکه این قشر با داشتن کوله باری از تجربه می توانند همچنان مشعل پیشرفت و توسعۀ جامعه را روشن نگه دارند.

در چند سال اخیر به جهت ارتباط نزدیک با این قشر از جامعه و علی رغم ایجاد کانون ها و صندوق های بازنشستگی و همین طور سمن ها و تشکل های خودگردان، متأسفانه شاهد تنهایی های ناشی از احساس بی تعلقی به جامعه، دوری از فرزندان و پیامدهای حاصل از پدیدۀ شکاف بین نسلی ایشان بوده ام که این موارد در قالب بیماری های جسمی و رنج های روانشناختی مانند انتقادناپذیری، ناامیدی، ضعف حافظه، انزواطلبی و نگرانی از آینده و رنگ باختن مؤلفه های امید به زندگی مشهود بوده است. در دو سال اخیر بازنشستگان گل یاس، انجمن خودگردانی متشکل از معلمین، مثالی در خور است که به صورت مداوم نشست هایی را ترتیب داده است. از جمله اقدامات صورت گرفته در این انجمن، ایجاد صندوق وام سالانه برای اعضا، سفرهای کوتاه مدت و گاهاً دیدار با دانش آموزان دوران خدمت شان است. البته با توجه به وضعیت آب و هوایی بوشهر به ویژه در ماه های گرم سال و نبود فضاهای تفریحی سرپوشیده مناسب و همچنین وضعیت نامساعد مبلمان شهری، شاهد نارضایتی آن ها هستیم.

متأسفانه حمایت های اجتماعی از قشر بازنشسته به ندرت در بوشهر دیده می شود که آن اندک موارد هم غالباً موجب رنجیدگی شده است . بازنشستگی در وضعیت فعلی، معنایی ورای استراحت و فراغ بالی دارد و با پیشرفت تکنولوژی و تغییر الگوهای رفتاری نسل حاضر، شاهد اختلال هایی در روابط خانوادگی نیز هستیم که این امر منجر به بالا رفتن آمار پذیرش این ردۀ سنی در خانه های سالمندان و آسایشگاه های مربوطه شده است؛ لذا تعدیل فعالیت های ایشان در بدو بازنشستگی همراه با حفظ عزت نفس، جایگاه و منزلت این قشر، برداشتن گامی است در جهت کاسته شدن میزان پذیرش در این اماکن. همچنین ما می توانیم با نیازسنجی های دقیق و برنامه ریزی های مدون، اتاق های فکر متعددی را در حوزه های مختلف اجتماعی، در اکثر نقاط استان ایجاد کنیم و با دعوت از این افراد، فضایی را جهت حمایت های عاطفی، بهبود سلامت و تقویت پیوندهای اجتماعی ایشان به وجود آورده و از تجربیات و دانسته های ارزشمندشان بهره مند شویم. بی تردید ارتباط با همسالان در این مرحله از زندگی همراه با گروه های سنی جوان تر، می تواند مجالی برای گفتمان اجتماعی این گنجینه ها، فراهم نماید. علاوه بر این موارد، مشارکت ایشان همگام و همراستا با نهادهای مختلف دولتی و خصوصی، برای تصمیم سازی و مقابله با برخی آسیب ها و معضلات اجتماعی، مثمر ثمر خواهد بود.

به عنوان مثال، نگاشتن تاریخ شفاهی و تنظیم مصاحبه هایی از افراد متبحر می تواند گامی موثر در این مسیر باشد که با طبقه بندی موضوعی و شناخت مکفی قطعاً می توان استفاده های بهتر و بیشتری از تجربیات این بازنشستگان با تجربه نمود. ساماندهی دست نویس ها و خاطرات این عزیزان که حاصل تجربیات بسیاری است، در قالب کتاب هایی نظیر ” خیران، فرهنگ لغات و اصطلاحات دریانوردی بوشهر و خلیج فارس ” و” تاریخ شفاهی بازار بوشهر خاطران حاج غلامعلی نبوی ” و … منتشر و رونمایی شده است. موارد فوق الذکر، نمونه ای مکتوب استفاده از تجربیات این پیران طلایی است.
سالمندان بازنشسته جزء گروه های آسیب پذیر جامعه محسوب می شوند و توجه به ارتقاء کیفیت زندگی و چگونگی گذران اوقات فراغت این قشر امری ضروری و لازم می باشد. حمایت ‌ها و مناسبات اجتماعی اعم از پیوندهای اجتماعی و مشارکت در فعالیت ‏های جمعی، نقش زیادی در تبیین کیفیت زندگی بازنشستگان و سالمندان دارد که این مهم تلاش و توجه نهادهای اجتماعی و نظام های رسمی و غیررسمی را می طلبد.

با ارزوی سلامتی و سعادت ،زندگی توام با نشاط برای تک تک سرمایه های ماندگار این جامعه

الهه غریب زاده

پژوهشگر و فعال حوزۀ فرهنگی و اجتماعی