در تاریخ ۲۶ خرداد ۹۸ , انجمن زمین پاک دشتستان با همکاری سازمان سیما, منظر و فضای سبز شهرداری ۲ اصله نهال درخت انار شیطان را در این سازمان کاشتند تا بزودی بر روی آن تحقیقات صورت پذیرفته و تکثیر آن آغاز گردد.
به گزارش دیارجنوب این مراسم درختکاری با حضور سرکارخانم مرضیه صمصامی کارآفرین برتر کشوری در حوزه کشاورزی انجام پذیرفت.
انار شیطان، سمنگ، پرپوک (نام علمی: Tecomella undulata) گونهای درخت کوچک از تیرهٔ پیچاناریان است. این درختچه را با نامهای محلی گلپرک، پرپوک، سمنگ، سونگ، حمید، فرفار و ساج بیابان هم مینامند.
یکی از زیباترین درختان گل دهنده دنیا و بومی هندوستان و ویژه مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری بسیار مقاوم به خشکی، یخ زدگی و آتش سوزی است.
انار شیطان بومی جنوب آسیا و از گونههای مهم مناطق بیابانی و خشک در جنوب ایران میباشد که در استانهای فارس، بوشهر، خوزستان و هرمزگان به صورت تودههای کوچک نسبتاً خالص پراکنش دارد. جنگلی به نام گلپرکی دلفارد در جیرفت از رویشگاههای معروف آن در ایران است.
انار شیطان درختی بسیار مقاوم به خشکی، یخزدگی و آتشسوزی است و برگهای آن خوراک دام است. چوب آن زیبا محکم بادوام است و برای ساختن قنداق تنفگهای دستساز و برخی چوبهای جادو خاص کاربرد دارد و نیز برای لوازم ظریف نیز بکار میآید
معمولاً ارتفاع آن بین ۴ تا ۱۲ متر است. برگهای تقریباً همیشه سبز انار شیطان متقابل باریک و کشیده با کنارههای صاف است. گلهای آن درشت بیبو و سرخ رنگ یا زرد مایل به قرمز و درازای جام گلها ۴ تا ۷ سانتیمتر و دارای شهد شیرین است. میوه باریک و دراز آن به طول ۲۰ سانتیمتر است. پرچمها از جام گل بلندتر، کیسههای بساک دو حجرهای، حجرهها واگرا. میوه کپسول خورجین مانند، خطی طویل، دوحجرهای، دو دریچهای، تقریباً فشرده. دانهها در جهت عرضی بالدار، بالها ضخیم و در نهایت با لبهای تا حدودی غشایی.
درخت گلپرک که به زبان فارسی به نامهای گلپرک و انار شیطان معروف است از نظر دارویی، صنعتی، زیست محیطی، فضای سبز، کنترل فرسایش و ژنتیکی اهمیت ویژهای دارد و از نظر دارویی از پوست، برگ، میوه و دانه این گیاه استفادههای زیادی میشود
پوست درخت گلپرک دارای مواد آرامبخش و مقوی قلب بوده و در درمان بیماری سیفلیس به کار میرود، ساقههای این درخت دارای خواص ضد باکتریایی، محافظتکننده کبد و ضد درد یا مسکن است و برگهای آن حاوی اسیدهای اولینولیک، اوروسولیک و بتولینیک هستند و در طب سنتی از این گیاه برای درمان بیاختیاری ادرار، بزرگی طحال، سوزاک و برخی بیماریهای پوستی و کبدی و از دانههای آن برای جلوگیری از آبسه استفاده میشود
استفاده از چوب انار شیطان در تولید مبلهای بسیار گرانقیمت و اسباببازی
این گونه نادر از نظر صنعتی از جمله درختانی است که چوبهایی با تراکم بسیار زیاد و قابلیت استفاده در صنعت چوب دارد، ادامه داد: چوب انار شیطان حاوی مواد لاپاکول بوده که دارای خاصیت ضد قارچ و موریانه است و برای تولید مبلهای بسیار گرانقیمت، اسباببازی و وسایل خاص استفاده میشود.
درخت گلپرک از نظر فضای سبز، گونهای مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط خشک و نیمهخشک کشور است که در زمان گلدهی بسیار زیبا بوده و شکل تنه و آرایش شاخسارهای آن به قدری جذاب است که در فهرست زیباترین درختان جهان در آمده است.
انار شیطان از نظر کنترل فرسایش به خوبی در اراضی شنی و فرسایشپذیر دامنهها رشد کرده و شنهای روان را تثبیت میکند، بر اساس بررسیها و مشاهدات محققان از زیستگاههای آن در سطح کشور، توانایی و استقرار کنترل فرسایش خاک توسط درخت گلپرک گزارش شده است.
گیاه انار شیطان با توجه به مقاومت زیاد به خشکی و آتشسوزی گزینه مناسبی برای کنترل جنگلزدایی و توسعه جنگل در مناطق خشک و نیمهخشک است، همچنین گلپرک از نظر ژنتیکی گونهای نادر است که در کشور ما به دلیل استفاده شاخ و برگ برای تعلیف دامها، سوخت چوب و زغال و برخی خواص دارویی آن از یک طرف و رشد کند و امکان تجدید نسل کم آن از طرف دیگر رو به نابودی و انقراض است.
گونه انار شیطان به عنوان یک گونه باارزش در حال انقراض است
نهتنها جلوگیری از فرسایش ژنتیکی این گونه نادر از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی جنگلی موجود در کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، بلکه تولید نهالهای آن در سطح زیاد و توسعه سطح زیر کشت آن به منظور استفاده از درخت انار شیطان در صنایع داروسازی، صنعت چوب، کنترل فرسایش، زیباشناسی و فضای سبز بسیار مهم و ضروری است
تعیین موانع موجود برای تکثیر اینگونه، شناسایی عوامل تخریب رویشگاههای آن، تعیین نیازهای اکولوژیک، دامنه بردباری ژنوتیپها در برابر تنشهای محیطی، ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیتهای باقی مانده، ارائه روشی برای تکثیر انبوه و سریع، تعیین مکانها یا سایتهایی برای استقرار این گیاه و ایجاد رویشگاههای جدید از جمله مهمترین گامها و اولویتهای تحقیقاتی است که برای حفاظت گونه بسیار باارزش انار شیطان در کشور باید مورد توجه قرار گیرد.
برای حفاظت از این گیاه نادر در ابتدا اداره منابع طبیعی، باید رویشگاههایی را که شناسایی شدهاند، حصارکشی، پلاکگذاری و حفاظت کنند، مراکز تحقیقات و دانشگاهها، مطالعات جامعی در بررسی آتاکولوژی، عدم زادآوری و روشهای جنسی و غیر جنسی انجام داده و در نهایت سایتهای مناسب برای استقرار و توسعه رویشگاه انار شیطان در مناطقی که ظرفیت کشت آن را دارند، پیشنهاد دهند.
با وجود اهمیت زیستمحیطی، فضای سبز، مصارف صنعتی و دارویی، حفاظت خاک، بیابانزدایی و خواص فراوان دیگر گونه انار شیطان در ایران و جهان و تأثیر زیادی که در تعادل اکولوژیک اکوسیستم و حفظ طبیعت منطقه دارد به عنوان یک گونه باارزش در حال انقراض است.